De directe aanleiding
Wat heeft het de laatste weken ontzettend veel en hard geregend! Met dramatische gevolgen voor de mensen die dit persoonlijk en materieel heeft getroffen!
In andere regio’s heerst grote droogte of woeden enorme branden. De omstandigheden maken het overduidelijk: er is te veel van het één en te weinig (over) van het ander.
Er is heel veel uit evenwicht geraakt.
Hoe zit het met jouw natuurlijk evenwicht?
Ieder heeft zijn eigen aardigheden; een eigen aard of natuur. Ook die eigen natuur kan het beste floreren wanneer we inzicht hebben hoe ervoor te zorgen. Zonder jezelf of anderen tekort te doen. Het is net als bij de natuur buiten ons: de ene plant heeft nu eenmaal liever zon, de ander (half)schaduw; een flinke scheut water of juist wat minder.
De seizoenen hebben invloed
Als je een beetje bekend bent met de ayurveda dan weet je dat elke cyclus – dus ook elk seizoen –vraagt om aanpassingen. Je doet dit van nature al door je kleding en schoeisel aan te passen aan de temperatuur en weersomstandigheden. Dat dit ook wat aanpassingen in je voeding met zich meebrengt ligt misschien minder voor de hand… Belangrijk is daarbij te weten: wanneer je eet wat niet bij je past, zal dat je lichaam stress geven, vergroot het de kans op klachten en vervroegde veroudering.
In de spotlights: de zomer
In de zomermaanden is de energie van pitta dominant. Pitta is de naam van één van de 3 dosha’s.
Iedere dosha heeft een eigen taak en werkgebied met specifieke kenmerken en kwaliteiten. Pitta combineert de elementen vuur en water. Daarbij is het element vuur leidend. De functie van het element water hier is om te voorkomen dat pitta zichzelf opbrandt.
Pitta in de hoofdrol
We herkennen het dominante element vuur van pitta in de zomer aan de (flink) hogere temperatuur vergeleken met die in de herfst, winter en lente. De gewassen die in de zomer geoogst worden hebben intense kleuren en geuren. Denk daarbij aan het fruit en de groenten van locale oorsprong die nu volop verkrijgbaar zijn. In de zomer kan het passend zijn om salades en lauwwarme schotels te eten omdat de buitentemperatuur en de energie van pitta ons bij de vertering ondersteunen.
Een natte, wisselvallige zomer: vata en kapha spelen een deuntje mee
Nu deze zomer uitgesproken nat en wisselvallig uitpakt spelen meer invloeden een rol. We kunnen niet meer helemaal op pitta rekenen om ons door deze periode heen te loodsen. Heb je zelf al gemerkt dat je geen of minder behoefte hebt aan salades, koude dranken en rauwkost?
Dat komt doordat we nu ook te maken hebben met een grotere invloed van de andere 2 dosha’s vata en kapha. Samen met pitta bespelen zij het hele toneel; ieder met zijn eigen rol, kwaliteiten en invloed.
Vata combineert de elementen lucht en ether (ook wel ruimte genoemd). kapha de elementen water en aarde. Tesamen brengen vata, pitta en kapha de energie van de 5 elementen aarde, water, vuur, lucht en ether.
Volgens de ayurveda bestaat alles uit deze 5 elementen, dus ook wij zelf. Wanneer dat zo is, kunnen we daar maar beter rekenng mee houden en profijt van hebben.
Effecten van een natte, wisselvallige zomer
Door de overvloedige regen raakt kapha verstoord en wordt veel dominanter dan gewoonlijk in de zomer. Dit maakt gevoeliger voor kou; de spijsvertering zal vertragen.
Het wisselvallige weer verstoort ook vata en speelt daardoor een grotere rol dan we in deze periode gewend zijn. Dit maakt vata onrustig; de spijsvertering zal onregelmatig zijn.
Ik vermoed dat pitta het er nog het beste van afbrengt deze zomer. Het vuuraspect van pitta wordt nu tenslotte niet extra aangewakkerd. Mensen bij wie pitta in de basis natuur dominant is, zullen dat verschil ongetwijfeld merken. Dat geldt ook voor degenen bij wie pitta dosha uit balans (verhoogd) is. Een hete zomer kan pitta al snel verstoren; dan wordt het vuur aspect zo dominant dat klachten optreden als ontstekingen, brandend maagzuur, huidklachten.
Wanneer de omstandigheden veranderen doe je er goed aan je koers bij te stellen. Niet op de automatische piloot datgene eten en drinken wat je gewoonlijk in de zomer doet. Simpelweg omdat je spijsvertering daar meer moeite mee zal hebben.
Als kapha dosha uit balans is, kun je dat merken aan bijvoorbeeld vertraagde vertering, toename van gewicht, slijmvorming in het lichaam, verstopping.
Een verhoogde vata kan onder andere leiden tot pijnklachten, gasvorming, gebrek aan focus, onrust, slecht slapen.
Tips om de spijsvertering te optimaliseren
- Eet alleen wanneer je honger hebt en niet wanneer je geen honger hebt
- Eet niet (te) veel
- Ga zittend eten, eet rustig zonder afleiding en proef bewust wat je eet
- Drink kleine slokjes warm water tijdens de maaltijd; eventueel aanmaken met wat geraspte gemberwortel
- Gebruik kruiden die de spijsvertering stimuleren: (verse) koriander, gember, westerse kruiden zoals tijm, basilicum, rozemarijn etc.
- Vermijd voedselcombinaties die belastend zijn:
– eet fruit los; niet combineren met andere voedingsmiddelen
– beperk je tot het eten van 1, maximaal 2 soorten eiwit in een maaltijd. Dus liever geen combinaties van meer soorten eiwit, zoals bijvoorbeeld een hartige taart met daarin melk, eieren, kaas en/of vlees - Eiwitten zijn complexe structuren en daardoor lastiger te verteren
- Je verteringskracht is rond het middaguur het sterkst. Eiwitten verteer je daarom het beste tijdens de lunch
- Ga op zoek naar voeding die zijn vitale kracht nog heeft behouden. Kies liever verse en onbewerkte producten dan diepvries of kant en klare producten. Gebruik liever olie of ghee (geklaarde boter) dan margarine.
- Eet het liefst warme, gekookte of gestoomde gerechten
- Gebruik daarbij kruiden en specerijen
- Maak van je lunch je hoofdmaaltijd
- Maak de avondmaaltijd ondergeschikt aan de lunch en kies daarom een kleinere, lichtere maaltijd. Eet dit niet later dan 19:00 uur
Hoe pak je dit aan?
De lijst kan overweldigend zijn. Daarom: doe het stap voor stap! Het beste start je met een paar punten waarvan je weet dat je ze makkelijk kunt toepassen. Zo is het goed te doen en kun je ook beter vaststellen wat dat je brengt. Hoe voel je je? Merk je het verschil? Pak daarna weer wat punten op. De geleidelijke weg maakt het leuk en lekker en geeft je de meeste voldoening.
Wat eten we vandaag?
Als gouden tip deel ik Kitcherie met je. Dit is een licht verteerbaar en voedzaam gerecht dat geschikt is voor alle spijsverteringstypes.
Verder vind je in elke Nieuws & Tips één of meerdere recepten. Maak er gebruik van!
Heb je graag een persoonlijk advies? Dan is een uitgebreid ayurvedisch voeding- en leefstijladvies iets voor jou.
Tenslotte
Dit bericht is geschreven naar aanleiding van de huidige situatie in Nederland. In breder perspectief kan gezegd worden dat het ‘systeem’ van de aarde volledig uit evenwicht is. Met zowel grote droogte (vata), omvangrijke natuurbranden (pitta) en overstromingen (kapha). Zo bekeken zijn alle 3 dosha’s ernstig verstoord.